کانی شناسی، ژئوشیمی و ژنز طلا در شمال بردسکن (خراسان رضوی)

پتانسیل طلای منطقه بردسکن در فاصله 16 کیلومتری شمال بردسکن در استان خراسان رضوی در مختصات جغرافیائی بین ََ56 ?57 تا ََ59 ?57 طول شرقی و ََ22 ?35 تا ََ26 ?35 عرض شمالی جغرافیائی واقع شده و در پهنه مرکزی در زون تکنار بر روی کمربند ولکانوپلوتونیک شمال گسل درونه قرار دارد. در منطقه بردسکن عمدتاً سنگ های سازند تکنار رخنمون دارند. سن این سازند در مطالعات گذشته، پرکامبرین فوقانی معرفی شده است. بعضی از واحدهای بخش های تحتانی و فوقانی سازند تکنار در منطقه رخنمون دارند. سنگ های آذرین منطقه شامل ریولیت ها و ریوداسیت ها مربوط به بخش تحتانی سازند تکنار و سنگ های ولکانوکلاستیکی شامل ماسه سنگ های توفی و همچنین سنگ های دگرگونی شامل شیست ها و اسلیت ها، در اصل مربوط به بخش فوقانی سازند تکنار هستند. از میان واحدهای ذکر شده، فراوانی ماسه سـنگ های تـوفی و سپس اسلیت ها از بقیه بیش تر می باشد. سنگ مادر شیست ها، یک سنگ رسوبی پلیتی غنی از کوارتز و گاه ساب آرکوز بوده که در اثر دگرگونی ناحیه ای در تریاس فوقانی به شیست تبدیل شده است. پتانسیل طلای بردسکن یک نهشته رگه ای از نوع گرمابی می باشد. رگـه های کوارتز سولفیدی طلادار در امتداد سـطوح گسـل ها درون مـاسـه سنگ های توفی و شیست های میزبان نهشته شده اند. پتانسیل طلای بردسکن پاراژنز ساده ای شامل کالکوپیریت، پیریت و طلا دارد. گرچه تترائدریت و گالن هم حضور دارند. کانی سازی طلا در دو مرحله صورت گرفته است. رسوب گذاری کانی ها در پتانسیل طلای بردسکن در مراحل مختلف عمدتاً به دلیل فعالیت ضربانی و نبض مانند سیالات کانه ساز در منطقه بوده است که این حالت احتمالاً ناشی از فعالیت های تکتونیکی کششی منطقه بوده که به طور متناوب در منطقه عمل کرده و باعث شده که در بعضی از نقاط، کانی سازی به صورت همپوشانی رخ دهد. داده های ژئوشیمیائی حاکی از وجود آنومالی اصلی طلا در شرق کوه دامن قر می باشد. این داده ها همچنین نشان می دهند که طلا همراه با اکسـیدها و هیدروکسیـدهای آهن(هماتیت و گوتیت) یـافت می شود، بنابراین مناطق هماتیتی و گوتیتی شده حاصل از اکسیداسیون پیریت و کالکوپیریت های طلادار بهترین ردیاب سطحی برای کانی سازی طلا هستند. داده های ایزوتوپ های پایدار 18o در کانی کوارتز و 34s در کانی های سولفیدی(پیریت و کالکوپیریت) نشانگر منشاء سطحی(آب های جوی) برای اکسیژن و منشا ماگمائی برای گوگرد می باشد. همچنین مطالعات ایزوتوپی 18o نشانگر آن می باشد که دگرسانی سنگ دیواره پتانسیل طلای بردسکن در شرایط پائین نسبت آب به سنگ(w/r) صورت گرفته است. مطالعات انجام شده بر روی سیالات درگیر کانی کوارتز نشان می دهد که سیال کانه ساز اصلی در پتانسیل طلای بردسکن، دارای شوری متوسط حدود 20 درصد و دمای حدود c ْ185 بوده است و این سیال تحت تاثیر جوشش قرار نگرفته است. براساس شواهد به دست آمده، پتانسیل طلای بردسکن به شرح زیر تشکیل و تمرکز یافته است: آب های جوی به طرف عمق حرکت نموده و در مجاورت یک توده ماگمائی نیمه عمیق گرم شده اند. سیالات گرم شده برخی از اجزای فلزی را از ماگما گرفته و در مسیر حرکت به سمت مناطق کم دما و کم فشار، اجزای فلزی دیگری را نیز از سنگ های مسیر شسته اند و اجزای فلزی خود را در افق های بالائی پوسته و نزدیک به سطح، تحت تاثیر سرد شدن و کاهش فشار، در امتداد گسل ها و فضاهای باز رسوب داده اند. رگه های کوارتز سولفیدی طلادار در حین بالازدگی زون تکنار(در اوایل ترشیری) در گسل های امتداد لغز کششی تشکیل و جایگزین شده اند. در آخرین مرحله، طلای موجود در سولفیدها تحت تاثیر فرایندهای سوپرژن و اکسیداسیون آزاد شده است. براساس داده های حاصله می توان پتانسیل طلای بردسکن را مشابه ذخایر طلای اپی ترمال سولفیداسیون پائین معرفی نمود.